Nhắc đến Quảng Ninh ngoài những mỏ than, công nhân mỏ, Vịnh Hạ Long người ta còn biết đến những làng mỹ nghệ than đá. Có thể nói rằng, mỹ nghệ than đá Quảng Ninh là nghề thủ công truyền thống độc đáo cần phát triển, bảo tồn và gìn giữ.
Quảng Ninh đã và đang tiếp tục quan tâm nhiều hơn về những làng nghề mỹ nghệ than đá. Từ đó xây dựng nên những làng nghề, dãy phố chuyên sản xuất kinh doanh mặt hàng này để trở thành địa chỉ tham quan du lịch hấp dẫn. Đồng thời có thể bảo tồn và phát huy bản sắc truyền thống văn hoá vùng công nghiệp mỏ, mở rộng xuất khẩu sản phẩm mỹ nghệ có giá trị cao.
Sự xuất hiện nghề mỹ nghệ than đá Quảng Ninh
Quảng Ninh là một trong những tỉnh thành phát triển hiện nay. Nơi đây vốn từ lâu đã nổi tiếng với sản lượng than da cao nhất cả nước cũng như tỷ lệ khai thác, xuất khẩu than. Cùng với sự phát triển của ngành than, than đá, thợ mỏ, nhiều làng nghề than đá đã ra đời sau đó. Mỹ nghệ than đá Quảng Ninh là cụm từ nhận được khá nhiều sự quan tâm tìm hiểu của nhiều người, đặc biệt những khách du lịch đến với vùng đất này.
Mỹ nghệ than đá Quảng Ninh là những sản phẩm lưu niệm mang đậm dấu ấn của vùng đất mỏ Quảng Ninh.Nó được biết đến với vẻ đẹp độc đáo ở chất liệu, tính thẩm mỹ, ý nghĩa nhân văn được tạo thành bởi đôi bàn tay khéo léo của những người thợ thủ công. Từ những cục than vô tri vô giác bình thường, qua bàn tay và con mắt thẩm mỹ của người thợ đã trở thành những sản phẩm hàng hoá có giá trị thẩm mỹ và kinh tế cao.
Có thể bạn sẽ quan tâm:
Điểm khác biệt các sản phẩm mỹ nghệ than đá Quảng Ninh
Quá trình tuyển chọn nhiên liệu khác biệt
Nguyên liệu chế tác ra những tác phẩm mỹ nghệ than đá Quảng Ninh là những phôi than hoá thạch. Những phôi than này phải đảm bảo yêu cầu về chất lượng như màu đen đặc, bề mặt không có vân, mạch đứt gãy xuyên ngang dọc, rắn chắc tuổi đời cao, không được pha tạp chất, xít,…Hiện nay phôi than hoá thạch được lấy từ mỏ Cao Sơn và một số mỏ khác.
Quy trình sản xuất đồ mỹ nghệ than đá nhiều công đoạn phức tạp
Quy trình làm các đồ mỹ nghệ than đá Quảng Ninh rất phức tạp, tốn kém khá nhiều thời gian và công sức. Đầu tiên sẽ là công đoạn thửa phôi, các nghệ nhân lựa chọn phôi than nguyên khối phù hợp với tác phẩm đang có ý định điêu khắc rồi cưa theo định hình sản phẩm. Sau đó, phôi than sẽ được vệ sinh sạch sẽ bằng nước để lộ nguyên thổ than. Bằng bàn tay khéo léo, con mắt thẩm mỹ tinh tường cùng óc sáng tạo tài ba, thợ thủ công sẽ thực hiện các thao tác như cưa, cắt, đục, gọt,…theo ý tưởng nghệ thuật riêng. Sản phẩm mỹ nghệ bước tiếp theo sẽ được đánh giấy ráp tạo độ bóng mịn. Cuối cùng sẽ tiến hành khắc chữ, gọt giũa và trau chuốt lại 1 lần nữa trước khi xuất xưởng.
Trong quy trình này, theo nhiều người khó nhất là căn chỉnh tạo hình trên bề mặt than, khắc tạc ở những chi tiết nhỏ. Các đường khắc vẽ phải đảm bảo được độ cong, tạo sự mềm mại cho sản phẩm. Tất cả sản phẩm mỹ nghệ than đá đều phải dùng các loại dao khắc, vẽ chuyên biệt riêng để thực hiện thao tác. Tùy theo kích cỡ,mức độ phức tạp mà các sản phẩm này có thể mất vài ngày, vài tháng thậm chí cả năm mới hoàn thiện được. Mọi công đoạn đều thực hiện thủ công nên đòi hỏi người thợ phải có sự cần mẫn, tỉ mỉ từng chi tiết nhỏ nhất.
Sản phẩm hoàn thiện đa dạng
Tuỳ thuộc vào ý tưởng của người thợ thủ công mà những sản phẩm này sẽ được tạo nên với những kiểu dáng, kích thước khác nhau, không có khuôn mẫu nhất định. Các sản phẩm mỹ nghệ than đá Quảng Ninh rất phong phú và đa dạng vẻ kiểu dáng như tượng phật, thần tài, Vịnh Hạ Long thu nhỏ, Hòn Trống mái, 12 con giáp,…đáp ứng nhiều thị hiếu người dùng. Những món đồ này có thể trưng bày ở nhiều không gian khác nhau, hoặc làm quà tặng, quà lưu niệm rất ý nghĩa.
Hiện nay mỹ nghệ than đá Quảng Ninh đã và đang được các cơ quan ban ngành có sự quan tâm sâu sắc trong việc tạo điều kiện thuận lợi để đồ thủ công đất Cảng được giữ gìn, mở rộng và phát triển. Mặc dù hiện nay nhiều hộ gia đình tại làng nghề mỹ nghệ than đá Quảng Ninh đã bỏ nghề nhưng vẫn còn một số người tiếp tục phát triển sự nghiệp của ông cha để lại. Không ít chuyên gia tâm huyết đã bỏ vốn đầu tư, sẵn sàng truyền nghề và trả tiền hỗ trợ cho những người muốn theo đuổi con đường làm đồ thủ công mỹ nghệ từ than đá Quảng Ninh.
Trên đây là một số chia sẻ về đồ mỹ nghệ than đá Quảng Ninh bạn đọc có thể tham khảo. Nếu có cơ hội đến thăm vùng đất này, bạn đừng quên mua sắm những vật dụng, đồ lưu niệm đặc trưng được làm từ than đá này nhé.
Than đá Quảng Ninh làm đồ thủ công mỹ nghệ là ngành nghề được truyền lại từ thế hệ ông cha. Than đất Cảng không chỉ dùng để làm đồ mỹ nghệ mà còn được biết đến với nhiều vai trò khác nhau. Than đá Quảng Ninh được sử dụng để làm nhiên liệu đốt trong nhiều ngành công nghiệp khác nhau như điện năng, dệt may, hoá chất, lương thực thực phẩm, nguyên liệu xây dựng,…Ngoài phục vụ thị trường trong nước, than đá Quảng Ninh còn xuất khẩu đến nhiều nước trên thế giới.
Mặc dù tỷ lệ xuất khẩu than đá Quảng Ninh trong nhiều năm trở lại đây đã có phần hạn chế, do Nhà nước ưu tiên sử dụng than đá cho ngành điện năng trong nước nhưng xuất nhập khẩu than vẫn là điều cần thiết khi đây là sợi dây kết nối hợp tác giữa Việt Nam và nhiều quốc gia khác trên thế giới./
